مقدمه

اندونزی به‌عنوان پرجمعیت ‌ترین کشور مسلمان جهان و کشوری با موقعیت ژئوپلیتیکی استراتژیک درجنوب شرق آسیا، همواره مورد توجه قدرت‌ های منطقه‌ای وجهانی بوده است.دراین میان عربستان سعودی با سرمایه‌گذاری‌ های کلان اقتصادی، فرهنگی و مذهبی به ‌دنبال افزایش نفوذ خود دراین کشوراست. این در حالی است که ایران نیز به‌دلیل اهمیت ژئوپلیتیکی اندونزی و اشتراکات فرهنگی و مذهبی، به گسترش همکاری‌ ها با این کشور علاقه‌مند است. دراین مقاله، به بررسی جوانب نفوذ عربستان دراندونزی اهداف و اقدامات داخته می ‌شود.

تاریخچه روابط اندونزی و عربستان سعودی

روابط اندونزی و عربستان سعودی ریشه در تاریخ و فرهنگ مشترک اسلامی این دو کشوردارد. ورود اسلام به اندونزی از طریق تجار و مبلغان مسلمان از شبه‌ جزیره عربستان درقرن سیزدهم میلادی، نقطه آغاز این ارتباط بود. درطول قرن ‌ها، این روابط از طریق سفرهای حج ، تبادلات علمی و فرهنگی و مهاجرت میان دو کشور تقویت شده است.

دوره استقلال:

پس از استقلال اندونزی درسال ۱۹۴۵، روابط دیپلماتیک میان دو کشور به‌طور رسمی برقرار شد. در این دوره عربستان سعودی از جمله اولین کشورهایی بود که استقلال اندونزی را به رسمیت شناخت. در دهه‌های بعد، روابط دو کشور به ‌طور پیوسته گسترش و همکاری‌ های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میان دو کشور افزایش یافت.

دوره معاصر:

در سال ‌های اخیر با روی کار آمدن ملک سلمان و محمد بن سلمان در عربستان سعودی، شاهد افزایش چشمگیر سرمایه‌گذاری‌ ها و فعالیت ‌های عربستان در اندونزی بوده‌ایم. این سرمایه‌گذاری‌ ها در بخش‌های مختلفی مانند انرژی، زیرساخت، آموزش و فرهنگ صورت گرفته است.

نقش سازمان ‌های مردم‌ نهاد عربستان سعودی در اندونزی

سازمان‌های مردم ‌نهاد (NGOs) عربستان سعودی نقش مهمی در گسترش نفوذ این کشور در اندونزی ایفا می‌کنند. این سازمان‌ها در حوزه‌های مختلفی مانند آموزش، فرهنگ، بهداشت و امدادرسانی فعالیت دارند و با ارائه خدمات و کمک‌ های مالی به مردم اندونزی، به‌دنبال جلب اعتماد و ترویج ایدئولوژی ‌های خود هستند.

برخی از مهم ‌ترین سازمان‌ های مردم ‌نهاد عربستان سعودی که در اندونزی فعالیت دارند عبارتند از:

• بنیاد خیریه ملک فهد:  بنیاد ملک فهد در زمینه‌های مختلفی مانند ساخت مساجد و مدارس، ارائه بورسیه‌ های تحصیلی، کمک به فقرا و نیازمندان و ترویج آموزه‌ های وهابی فعالیت می‌کند. بنیاد خیریه ملک فهد یک سازمان غیرانتفاعی درعربستان سعودی است که به نام ملک فهد بن عبدالعزیز آل سعود، پادشاه پیشین عربستان نام‌گذاری شده است. این بنیاد در زمینه ‌های خیریه و انسان‌دوستانه فعالیت می‌کند و هدف آن ارائه کمک ‌های بشردوستانه و حمایت از پروژه‌های توسعه‌ای در کشورهای مختلف است. در مورد فعالیت‌ های این بنیاد در اندونزی، اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. با این حال عربستان سعودی از طریق نهادهای مختلف خیریه، پروژه‌ های متعددی در زمینه‌ های آموزشی، بهداشتی و مذهبی دراندونزی اجرا کرده است. به عنوان مثال ساخت مساجد، مدارس و ارائه کمک‌ های بشردوستانه در مواقع بحران از جمله این فعالیت‌ها بوده است.
• رابطة العالم الإسلامی: این سازمان به‌ دنبال تقویت روابط میان مسلمانان جهان و ترویج وحدت اسلامی است. این سازمان دراندونزی به برگزاری کنفرانس‌ ها و سمینارها، انتشار کتاب و مجله و ارائه کمک‌های مالی به مساجد و مدارس می‌پردازد.
• جامعة المسلمین: سازمان جامعه المسلمین به‌دنبال ترویج آموزه‌ های وهابی است. جامعة المسلمین در اندونزی به تأسیس مدارس و مراکز آموزشی، آموزش مبلغان مذهبی و انتشار کتاب و مجله می‌پردازد. فعالیت ‌های این سازمان‌ ها در اندونزی با انتقاداتی نیز مواجه شده است. برخی از منتقدان بر این باورند که این سازمان‌ ها به ‌دنبال ترویج افراط‌گرایی مذهبی و وهابی‌گری دراندونزی مشغول اند. همچنین برخی ازاین سازمان ‌ها به ارتباط با گروه‌های تروریستی متهم شده‌اند.

بررسی جریان‌ های مختلف اسلامی در اندونزی و تأثیر وهابی‌گری عربستان بر آنها

اندونزی کشوری با تنوع مذهبی  است و جریان ‌های مختلف اسلامی در این کشور فعالیت دارند. برخی از مهم‌ ترین این جریان ‌ها عبارتند از:

• نظم سنتی: این جریان که بزرگ‌ ترین جریان اسلامی دراندونزی است، به دنبال حفظ سنت‌ ها و آداب و رسوم محلی و با نفوذ وهابی‌گری مخالف است.
• محمدیه: جریان محمدیه که دومین جریان بزرگ اسلامی دراندونزی است،به دنبال اصلاحات اجتماعی و آموزشی و مخالف نفوذ وهابی‌گری است.
• نهضت العلماء: جریان نهضت العلما که سومین جریان بزرگ اسلامی در اندونزی است، به دنبال ترویج میانه‌روی و گفتگوی بین ادیان و با نفوذ وهابی‌گری هم  مخالف است.
• گروه‌های سلفی: گروه‌های سلفی که در سال‌ های اخیر رشد چشمگیری داشته‌اند، به دنبال ترویج آموزه‌های وهابی و برقراری یک حکومت اسلامی هستند. نفوذ وهابی‌گری عربستان سعودی در اندونزی باعث تقویت گروه‌های سلفی و افزایش تنش‌ های مذهبی در این کشور شده است. همچنین این نفوذ باعث شده است که برخی از مسلمانان اندونزیایی از جریان‌ های سنتی اسلامی فاصله گرفته و به سلفی‌گری روی آورند.

تحلیل سیاست خارجی اندونزی در قبال عربستان سعودی و ایران

اندونزی کشوری با سیاست خارجی مستقل و "غیرمتعهد" است که بر اساس اصول "آزادی فعال" و "منافع ملی" بنا شده است. این کشور به ‌دنبال حفظ روابط خوب با همه کشورها و اجتناب از درگیری در اختلافات منطقه‌ای و بین ‌المللی است. درقبال عربستان سعودی، اندونزی به ‌دنبال حفظ روابط خوب و دوستانه است. این روابط بر اساس اشتراکات مذهبی و فرهنگی و همچنین منافع اقتصادی دو کشور بنا شده است. اندونزی به سرمایه‌گذاری‌ های عربستان سعودی دراین کشور و همچنین حمایت سیاسی این کشور درمجامع بین‌المللی اهمیت می‌ دهد. در قبال ایران اندونزی نیز به ‌دنبال حفظ روابط خوب و دوستانه است. این روابط بر اساس اشتراکات تاریخی و فرهنگی و همچنین منافع اقتصادی دو کشور بنا شده است. اندونزی به نقش ایران در جهان اسلام و همچنین پتانسیل‌های همکاری با این کشور در زمینه‌های مختلف اهمیت می‌دهد. با این حال، اندونزی در قبال اختلافات میان عربستان سعودی و ایران، موضع بی‌ طرفی اتخاذ کرده است. این کشور به ‌دنبال میانجیگری و حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات میان این دو کشور است و از هرگونه اقدام که منجر به تشدید تنش‌ها شود، اجتناب می‌کند. با اینحال عربستان سعودی با تکیه بر قدرت مالی و جایگاه مذهبی خود، تلاش‌های گسترده‌ای برای نفوذ دراندونزی، پرجمعیت‌ترین کشورمسلمان جهان، انجام می‌دهد. این تلاش‌ها ابعاد مختلفی را در بر می‌گیرد:

گسترش نفوذ مذهبی:

عربستان سعودی با پیروی از تفسیر وهابی از اسلام، به دنبال گسترش این ایدئولوژی در اندونزی است. این تلاش‌ها از طریق حمایت مالی از جریان ‌های سلفی و وهابی، اعزام مبلغان مذهبی و استفاده از ابزار حج صورت می‌گیرد.

حمایت از جریان ‌های سلفی و وهابی:

مالی: عربستان سعودی با تأمین مالی ساخت مساجد و مدارس اسلامی با معماری مشابه مساجد عربستان، به ترویج تفکر وهابی در اندونزی است . به عنوان مثال می‌توان به تأمین مالی ساخت مسجد اسلامی بزرگ جاکارتا با معماری شبیه به مسجد النبی درمدینه و اعزام امام جماعت وهابی برای این مسجد اشاره کرد. همچنین دانشگاه‌ های اسلامی مانند دانشگاه اسلامی مدینه درجاکارتا که در آنها اساتید وهابی تدریس می‌کنند و کتاب‌ های درسی با گرایش سلفی تدریس می‌شود، از حمایت مالی عربستان سعودی برخوردارند.

ایدئولوژیک: عربستان سعودی از طریق بورسیه‌ های تحصیلی، دانشجویان اندونزیایی را برای تحصیل در دانشگاه‌های مذهبی این کشور جذب می‌کند. این دانشجویان پس از بازگشت به اندونزی، به عنوان مبلغان وهابی فعال بوده و به ترویج این ایدئولوژی درجامعه می‌پردازند. به عنوان مثال، بسیاری از رهبران جبهه مدافعان اسلام (FPI) در اندونزی، تحصیلات خود را در عربستان سعودی گذرانده‌اند.

اعزام مبلغان مذهبی:

عربستان سعودی شیوخ وهابی را برای سخنرانی در مساجد بزرگ اندونزی درماه رمضان و ایراد سخنرانی‌های با مضامین سلفی‌گری اعزام می‌کند. این مبلغان در دانشگاه‌ها و مراکز اسلامی نیز به ترویج دیدگاه‌های خود در مورد اسلام می‌پردازند. به عنوان مثال، می‌توان به اعزام شیخ عبدالعزیز آل شیخ، مفتی اعظم عربستان به اندونزی برای سخنرانی در جمع طلاب و روحانیون اشاره کرد.

سهمیه حج:

عربستان سعودی با ارائه سهمیه حج به اندونزی، از این ابزار برای نفوذ در این کشور استفاده می‌کند. افزایش سهمیه حج اندونزی درازای حمایت این کشور از مواضع عربستان سعودی درسازمان ‌های بین‌المللی یا درگیری ‌های منطقه‌ای، نمونه‌ای از این نفوذ است. به عنوان مثال، در جریان جنگ یمن عربستان سعودی با افزایش سهمیه دحج اندونزی، سعی در جلب حمایت این کشور از ائتلاف نظامی خود داشت. از سوی دیگر عربستان سعودی با کنترل سهمیه حج، بر جریان ‌های مذهبی در اندونزی تأثیر گذاشته است . به عنوان مثال با دادن سهمیه بیشتر به گروه‌های سلفی و وهابی، به تقویت این جریان‌ها در اندونزی کمک کرده است .

سرمایه‌گذاری و همکاری اقتصادی:

عربستان سعودی با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی و توسعه روابط تجاری، به دنبال افزایش نفوذ اقتصادی خود در اندونزی است.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها:

عربستان سعودی در پروژه‌های پالایشگاه نفت و گاز دراندونزی سرمایه‌گذاری کرده و درساخت نیروگاه‌های برق مشارکت دارد. به عنوان مثال، شرکت آرامکو عربستان در پروژه پالایشگاه Cilacap در جاوه مرکزی سرمایه‌گذاری کرده است. سعودی ها در پروژه‌های ساخت جاده، پل و فرودگاه در اندونزی هم سرمایه‌گذاری کرده ان . به عنوان مثال می‌توان به سرمایه‌گذاری در پروژه ساخت جاده Trans-Sumatra اشاره کرد.

توسعه روابط تجاری:

عربستان سعودی یکی از تأمین‌کنندگان اصلی نفت اندونزی است. دو کشور به دنبال افزایش حجم مبادلات تجاری خود هستند. به عنوان مثال توافق برای افزایش واردات نفت اندونزی از عربستان سعودی و صادرات محصولات کشاورزی اندونزی به این کشور، نشان دهنده تلاش برای توسعه روابط تجاری است. عربستان سعودی در حال سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری اندونزی است. سرمایه‌گذاری درساخت هتل ‌ها و مراکز تفریحی در بالی را می توان نمونه ای از این همکاری ها دانست . 

دیپلماسی و روابط سیاسی:

عربستان سعودی از طریق حمایت از سیاست خارجی اندونزی و همکاری در مبارزه با تروریسم، به دنبال تقویت روابط سیاسی خود با این کشور است. عربستان سعودی از عضویت اندونزی در شورای امنیت سازمان ملل حمایت کرده و در مجامع بین ‌المللی ازمواضع این کشور حمایت می‌کند. به عنوان مثال عربستان سعودی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در میانمار که توسط اندونزی پیشنهاد شده بود، رأی مثبت داد. در مناقشات منطقه‌ای ازهم عربستان از مواضع اندونزی حمایت کرده که  به عنوان مثال در مسئله فلسطین از راه حل دو کشور که مورد حمایت اندونزی است، می توان نام برد.    

همکاری در مبارزه با تروریسم:

دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی همکاری می‌کنند. این همکاری در قالب تبادل اطلاعات برای شناسایی و دستگیری اعضای گروه‌های تروریستی است . عربستان سعودی به آموزش نیروهای امنیتی اندونزی در زمینه مبارزه با تروریسم می‌ پردازد.

بررسی همکاری‌ های اقتصادی دو کشور در بخش‌ های مختلف

همکاری‌های اقتصادی میان اندونزی و عربستان سعودی در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. این همکاری ‌ها در بخش‌های مختلفی مانند انرژی، زیرساخت، گردشگری و تجارت صورت گرفته است. عربستان سعودی در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌ های قابل توجهی در اندونزی انجام داده است که در راستای اهداف اقتصادی و سیاسی این کشور در منطقه جنوب شرق آسیا می ‌باشد. این سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های مختلفی از جمله زیرساخت‌ ها، انرژی، پتروشیمی، گردشگری و صنایع دیگر صورت گرفته است.

نمونه‌هایی از پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری ‌های عربستان سعودی در اندونزی:

انرژی و پتروشیمی:

عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ میلادی توافقی با اندونزی برای سرمایه‌گذاری ۶ میلیارد دلاری در توسعه پالایشگاه سیلاکاپ (Cilacap) در جاوه مرکزی امضا کرد. بر اساس این قرارداد، شرکت آرامکو متعهد شد ۷۰ درصد خوراک این پالایشگاه را تأمین کند، که معادل روزانه ۲۸۰ هزار بشکه نفت خام است. شرکت سابیک عربستان سعودی نیز در پروژه‌ های پتروشیمی دراندونزی سرمایه‌گذاری کرده که این پروژه‌ها شامل تولید محصولات پتروشیمی مانند اتیلن، پروپیلن و پلی‌اتیلن می‌ باشد.

زیرساخت ‌ها:

عربستان سعودی درپروژه ساخت جاده Trans-Sumatra که طولانی‌ترین جاده دراندونزی است، سرمایه‌گذاری کرده است. این جاده نقش مهمی در ارتباط بخش‌ های مختلف جزیره سوماترا و توسعه اقتصادی این منطقه دارد. عربستان سعودی در پروژه‌های توسعه و نوسازی فرودگاه‌ها و بنادر در اندونزی سرمایه‌گذاری کرده و این سرمایه‌گذاری‌ ها به بهبود زیرساخت‌ های حمل و نقل و افزایش تجارت و گردشگری در اندونزی کمک می‌کند.

چالش‌ ها:

عربستان سعودی درسرمایه‌گذاری در اندونزی با رقابت کشورهای دیگری مانند چین، ژاپن و کره جنوبی مواجه است. موانع بوروکراتیک و فساد دراندونزی می‌تواند چالش ‌هایی را برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد کند. برخی از گروه‌های اسلامی میانه روز در اندونزی نگران نفوذ فرهنگی و مذهبی عربستان سعودی دراین کشور هستند. در مجموع سرمایه‌گذاری‌ های  عربستان  سعودی  در اندونزی  می‌تواند  به  توسعه  اقتصادی  این  کشور  و  تقویت  روابط  دو  جانبه  کمک  کند.  با  این  حال،  عربستان  سعودی  با  چالش‌هایی  مانند  رقابت  با  دیگر  کشورها  و  موانع  بوروکراتیک  روبرو است .

گردشگری: 

عربستان سعودی به‌دنبال جذب گردشگران اندونزیایی به این کشور است. این کشور در سال‌های اخیر تسهیلات ویژه‌ای را برای گردشگران اندونزیایی مانند صدور ویزا به صورت الکترونیکی و راه‌اندازی پروازهای مستقیم میان دو کشور فراهم کرده است. عربستان سعودی به دلیل روابط نزدیک و دوستانه با اندونزی و همچنین جمعیت زیاد مسلمانان در این کشور، تسهیلات ویژه‌ای برای حجاج اندونزیایی در نظر گرفته است. برخی از این تسهیلات عبارتند از:

• افزایش سهمیه حج: اندونزی با بیش از 200 هزار زائر در سال، بزرگترین سهمیه حج را در بین کشورهای مسلمان دارد. این سهمیه به طور مرتب و با توجه به نیاز اندونزی افزایش می‌یابد.
• خدمات سریع "مسیر مکه": این سرویس که در فرودگاه‌های جاکارتا، سورابایا و سولو ارائه می‌شود، به حجاج اندونزیایی اجازه می‌دهد تا مراحل اداری و بازرسی را در اندونزی انجام داده و بدون معطلی وارد عربستان شوند.

• تسهیلات صدور ویزا: فرآیند صدور ویزا برای حجاج اندونزیایی تسهیل شده و زمان انتظار برای دریافت ویزا کاهش یافته است.
• خدمات پزشکی: عربستان سعودی خدمات پزشکی ویژه‌ای را برای حجاج اندونزیایی، از جمله بیمارستان‌ ها و مراکز درمانی مجهز فراهم می‌کند.
• راهنمایان: راهنمایان مسلط به زبان اندونزیایی برای کمک به حجاج در طول سفر حج در نظر گرفته شده‌اند.
• امکانات رفاهی: عربستان سعودی تلاش می‌کند تا امکانات رفاهی مناسبی را برای حجاج اندونزیایی، از جمله محل اقامت، حمل و نقل و غذا، فراهم کند.

علاوه بر این تسهیلات، دولت اندونزی نیز در حال مذاکره با عربستان سعودی برای ایجاد یک "دهکده حج" ویژه حجاج اندونزیایی در عربستان است که می‌تواند به متمرکز کردن فعالیت‌ های مذهبی و رفاهی آنها کمک کند. درمجموع، عربستان سعودی با ارائه تسهیلات ویژه به حجاج اندونزیایی، سعی در تسهیل سفر حج برای آنها و تقویت روابط دو جانبه دارد.

تجارت:

حجم مبادلات تجاری میان دو کشوراندونزی و عربستان سعودی در سال‌های اخیر افزایش یافته است. عربستان سعودی به اندونزی محصولاتی مانند نفت، محصولات پتروشیمی و خرما صادر می‌کند و از اندونزی محصولاتی مانند روغن پالم، قهوه و چای وارد می‌کند. حجم مبادلات تجاری میان اندونزی و عربستان سعودی درسال‌های اخیر روند رو به رشدی داشته است. در سال 2022 کل تجارت دوجانبه این دو کشور به 7.51 میلیارد دلار  رسید که نسبت به سال قبل 35 درصد رشد داشته است.

• حجم تجارت در سال 2022: 7.51 میلیارد دلار آمریکا
• رشد نسبت به سال قبل: 35 درصد
• صادرات اندونزی به عربستان سعودی: 2 میلیارد دلار آمریکا
• واردات اندونزی از عربستان سعودی: 5.5 میلیارد دلار آمریکا

موارد مهم در تجارت دوجانبه:

• عربستان سعودی یکی از شرکای تجاری مهم اندونزی درخاورمیانه است.
• هر دو کشور پتانسیل بالایی در زمینه کالاهای نفتی و غیرنفتی دارند.

• ترازتجاری اندونزی باعربستان سعودی منفی است، به این معنی که اندونزی بیشتر از عربستان سعودی واردات دارد.
• دو کشور درحال تلاش برای افزایش همکاری‌ های تجاری و سرمایه‌گذاری هستند.

تحولات و پیش‌بینی ‌ها:

• افزایش همکاری‌ها: در سال 2024، شاهد افزایش همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین دو کشور بودیم. به عنوان مثال درماه آگوست، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس و وزیر تجارت اندونزی بیانیه مشترکی برای آغاز مذاکرات توافقنامه تجارت آزاد بین دو طرف امضا کردند. عربستان سعودی درحال اجرای برنامه‌های ambitious برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و کاهش وابستگی به نفت است.        

تأثیر رقابت عربستان سعودی بر امنیت منطقه‌ای در جنوب شرق آسیا

رقابت میان عربستان سعودی و ایران درخاورمیانه، تأثیراتی نیز بر امنیت منطقه‌ای در جنوب شرق آسیا، به‌ویژه در اندونزی داشته است. این رقابت در حوزه‌های مختلفی مانند مذهبی، سیاسی و امنیتی خود را نشان داده است.

نقش رایزن فرهنگی عربستان در اندونزی:

رایزن فرهنگی عربستان سعودی در اندونزی نقش مهمی در پیشبرد اهداف و سیاست ‌های این کشور در این کشور پرجمعیت مسلمان دارد. فعالیت‌های این رایزن را می‌توان در دو بخش اصلی دسته‌بندی کرد:

فعالیت ‌های فرهنگی:

ترویج زبان و فرهنگ عربی: رایزن فرهنگی عربستان سعودی با برگزاری کلاس‌های آموزش زبان عربی، برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری، و اعزام دانشجویان و اساتید اندونزیایی به عربستان سعودی، به ترویج زبان و فرهنگ عربی در اندونزی می‌پردازد. رایزن فرهنگی عربستان سعودی با برگزاری برنامه‌های مشترک فرهنگی با نهادهای فرهنگی اندونزیایی، به دنبال تقویت روابط فرهنگی دو کشور است. این برنامه‌ها می‌تواند شامل برگزاری کنفرانس‌ها، سمینارها، جشنواره‌های فیلم و موسیقی باشد.  

فعالیت‌ های دینی:

ترویج اسلام وهابی: رایزن فرهنگی  عربستان سعودی با اعزام مبلغان وهابی به اندونزی، توزیع کتاب‌ها و نشریات مذهبی، و حمایت مالی از مدارس و مساجد وهابی، به ترویج اسلام وهابی در اندونزی می‌پردازد. ارتباط با علمای دینی اندونزیایی، به دنبال تقویت روابط با آنها و جلب حمایت آنها از سیاست‌های عربستان سعودی است. این ارتباط می‌تواند شامل دعوت از علمای اندونزیایی برای سفر به عربستان سعودی، شرکت در کنفرانس‌های مذهبی و یا دریافت کمک‌ های مالی باشد.

نمونه‌هایی از فعالیت ‌های رایزن فرهنگی و دینی عربستان سعودی در اندونزی:

برگزاری دوره‌های آموزش زبان عربی برای معلمان و دانش‌آموزان اندونزیایی.

برگزاری نمایشگاه کتاب ‌های عربی در دانشگاه‌های اندونزی.

اعزام گروه‌های هنری عربستان سعودی به اندونزی برای اجرای برنامه.

دعوت از علمای دینی اندونزیایی برای شرکت در کنفرانس حج در مکه.

حمایت مالی از ساخت مساجد و مدارس وهابی در اندونزی.

توزیع کتاب ‌ها و نشریات مذهبی وهابی در اندونزی.

در مجموع می‌توان گفت که رایزن فرهنگی عربستان سعودی نقش فعالی در پیشبرد اهداف این کشور در اندونزی دارد. ابزارهای مختلفی مانند آموزش زبان عربی،  برنامه‌های فرهنگی و مذهبی، و حمایت مالی به دنبال گسترش نفوذ عربستان سعودی در اندونزی است.

نتیجه‌گیری

حضور عربستان سعودی در اندونزی، فرصت ‌ها و تهدیدهایی را برای ایران ایجاد کرده است. از یک سو رقابت عربستان سعودی با ایران در اندونزی می‌تواند به کاهش سیاسی و اقتصادی دراین کشورمنجر شود. از سوی دیگر حضور عربستان سعودی در اندونزی می‌تواند فرصت‌ هایی را برای همکاری هادربخش های مختلف  فراهم کند. ایران باید با اتخاذ سیاست‌ های هوشمندانه و فعال به ‌دنبال تقویت نفوذ خود دراندونزی باشد.در این راستا، استفاده از ابزارهای دیپلماسی فرهنگی، مذهبی، علمی و اقتصادی می‌تواند مفید باشد. حضور و نفوذ عربستان سعودی دراندونزی یک واقعیت است و ایران باید با در نظر گرفتن این واقعیت، به تقویت نفوذ خود در این کشور بپردازد. اتخاذ سیاست‌ های هوشمندانه و فعال در حوزه‌های فرهنگی، مذهبی، اقتصادی و سیاسی می‌تواند به ایران در دستیابی به این هدف کمک کند. از سوی دیگر تعارض سعودی ها با سنت ‌های محلی علمای Nahdlatul Ulama (بزرگترین سازمان اسلامی اندونزی) از گسترش اندیشه‌های وهابی در این کشور انتقاد می‌کنند. آنها معتقدند که وهابیت با سنت ‌های مذهبی اندونزی سازگار نیست و می‌تواند به ایجاد تفرقه در جامعه منجر شود. به عنوان مثال وهابیون با برخی از مراسم سنتی مذهبی در اندونزی مانند زیارت قبور مخالفت می‌کنند.  برخی منتقدان معتقدند که گسترش وهابیت در اندونزی می‌تواند به ترویج افراط‌گرایی و تروریسم منجر شود. از سوی دیگر منتقدان نگران وابستگی اقتصادی اندونزی به عربستان سعودی هستند و معتقدند که این وابستگی می‌تواند به تأثیرگذاری عربستان سعودی بر سیاست‌های داخلی اندونزی منجر شود. درمجموع، می‌توان گفت که عربستان سعودی با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند حمایت مالی، اعزام مبلغ، سرمایه‌گذاری و دیپلماسی، به دنبال گسترش نفوذ خود در اندونزی و این نفوذ در ابعاد مذهبی، اقتصادی و سیاسی قابل مشاهده است .

منابع:

www.kemlu.go.id

www.kemendag.go.id

www.bkpm.go.id

www.bps.go.id

www.bi.go.id

www.antaranews.com

www.kompas.com

www.detik.com

www.thejakartapost.com

www.tempo.co

www.csis.or.id

www.lipi.go.id

www.ui.ac.id

www.kadin-indonesia.or.id

• "Hubungan Indonesia-Arab Saudi: Dinamika dan Tantangan"
• (روابط اندونزی و عربستان سعودی: پویایی‌ها و چالش‌ها) نوشته Azyumardi Azra
• "Politik Luar Negeri Indonesia di Era Reformasi"
•  (سیاست خارجی اندونزی در دوران اصلاحات) نوشته Dewi Fortuna Anwar

• "Pengaruh Wahabisme Arab Saudi terhadap Islam di Indonesia" (تأثیر وهابی‌گری عربستان سعودی بر اسلام در اندونزی) نوشته Mohamad Sobary
• "Hubungan Ekonomi Indonesia-Arab Saudi: Peluang dan Tantangan"
• (روابط اقتصادی اندونزی و عربستان سعودی: فرصت‌ها و چالش‌ها) نوشته Muhammad Najib